راه ترقی - آخرین خبر / تصویر تلسکوپ فضایی هابل از فراسیاره‌ی پی‌دی‌اس 70بی. دایره‌ی بالایی اثرِ تاج‌نگارِ هابل را نشان می‌دهد که نور خیره‌کننده‌ی ستاره‌ی مرکزی را پوشانده تا سیاره به طور مستقیم دیده شود. از میان بیش از 4000 فراسیاره‌ای که تاکنون یافته و رده‌بندی شده، تنها حدود 15 تا به طور مستقیم با تلسکوپ تصویربرداری شده‌اند. تصویر بزرگ‌تر
اخترشناسان به کمک تلسکوپ فضایی هابل ناسا یک فراسیاره‌ی به اندازه‌ی مشتری را که هنوز در روند شکل‌گیری به سر می‌برد، پیرامون یک ستاره‌ی کوتوله‌ی نارنجی به نام پی‌دی‌اس 70 به تصویر کشیده‌اند. این نخستین بارست که از یک فراسیاره (سیاره‌ی فراخورشیدی) به طور مستقیم در طیف فرابنفش تصویربرداری می‌شود [تلسکوپ وی‌ال‌تی هم در سال 2018 هم تصویر مستقیمی از این سیاره گرفته بود، ولی در طیف فروسرخ. درباره‌اش اینجا خواندید: * این نخستین تصویر روشن از یک سیاره نوزاد است].
پی‌دی‌اس 70 یک ستاره‌ی پیشا-رشته‌ی اصلی از رده‌ی کِی است که با فاصله‌ی 370 سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی قنطورس دیده می‌شود. این ستاره که به نام‌های "وی1032 قنطورس" و "آراس 14050-4109" هم شناخته می‌شود، تنها 5.4 میلیون سال از زندگی‌اش می‌گذرد.
پی‌دی‌اس 70 دو ستاره‌ی نوزاد به نام‌های پی‌دی‌اس 70بی و پی‌دی‌اس 70سی که فعالانه رو به رشد هستند دارد و همچنین یک قرص پیراستاره‌ای از گاز و غبار که ناحیه‌ای به گستردگی 20 تا 40 ای‌یو در آن پاکیزه از غبار شده است [ای‌یو یا یکای اخترشناسی برابرست با فاصله‌ی زمین تا خورشید].
سیاره‌ی پی‌دی‌اس 70بی درون همین شکافِ قرص و با فاصله‌ی 21 ای‌یو از ستاره جای دارد، همانند مدار اورانوس در سامانه‌ی خورشیدی.
تصویری که تلسکوپ وی‌ال‌تی در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در سال 2018 از قرص پیش‌سیاره‌ای پیرامون ستاره‌ی کوتوله‌ی پی‌اس‌دی 70 گرفته بود. سیاره‌ی پی‌دی‌اس 70بی اینجا که مانند لکه‌ای درخشان در سمت راستِ مرکز دیده می‌شود. دایره‌ی سیاه مرکز تصویر خود ستاره‌ی پی‌اس‌دی 70 است که قرص درخشانش با تاج‌نگار تلسکوپ وی‌ال‌تی پوشیده شده. اندازه‌ی بزرگ‌تر
جایگاهِ سیاره‌ی دیگر، پی‌دی‌اس 70سی، نزدیکِ لبه‌ی بیرونیِ شکاف، در فاصله‌ی 34 ای‌یو از ستاره است، همسان با جایگاه نپتون در سامانه‌ی خورشیدی.
ییفان ژو، اخترشناس دانشگاه تگزاس در آستین می‌گوید: «پی‌دی‌اس 70 بسیار نمونه‌ی هیجان‌انگیزی‌ست زیرا می‌توانیم [به کمک آن] بیننده‌ی روند پیدایشِ یک سیاره باشیم. این جوان‌ترین سیاره‌ی معتبری‌ست که هابل تاکنون به طور مستقیم تصویربرداری کرده.»
ژو و همکارانش با بهره‌گیری از کانال فرابنفش نزدیک/نور دیدنی (UVIS) در دوربین میدان‌گسترده‌ی شماره 3ی هابل به رصد پی‌دی‌اس 70بی پرداختند.
وی می‌گوید: «رصدهای فرابنفش هابل به ما امکان داد تا سرعتِ رشد جرمی این سیاره (برافزایش) را برآورد کنیم.»
به نوشته‌ی این گروه دانشمندان، پی‌دی‌اس 70بی در درازنای این 5.4 میلیون سال، جرمی هم‌ارز پنج برابر مشتری را گرد آورده. نرخ اندازه‌گیری شده‌ی برافزایشِ کنونی کم کم کاهش یافته و به جایی رسیده که اگر تا یک میلیون سال دیگر ثابت بماند، سیاره تنها حدود یک صدم جرم مشتری بر جرم خود می‌افزاید.
برداشت هنری از چگونگی فرو ریختن مواد بر سیاره‌ی پی‌دی‌اس 70بی و برافزایش جرم آن. پژوهشگران بر این گمانند که خطوط میدان مغناطیسی که از قرص پیراسیاره‌ای بیرون زده و به سوی جو این سیاره کشیده شده‌اند، دارند مواد را به سطح این سیاره می‌کشانند. این تصویریک پیکره‌بندی برافزایشِ مغناطکره‌ایِ ممکن را نشان می‌دهد، ولی هندسه‌ی دقیقی که برای میدان مغناطیسی تصویر شده نیاز به پژوهش‌های بیشتر در آینده دارد. تصویر بزرگ‌تر
آنها می‌گویند: «این مشاهدات یک تک-نما در زمان هستند. برای فهمیدن این که نرخ برافزایش این سیاره دارد افزایش می‌یابد یا کم می‌شود داده‌های بیشتری نیازست.»«اندازه‌گیری‌های ما نشان می‌دهند که این سیاره روزهای پایانیِ پیدایش خود را می‌گذراند.»
پی‌دی‌اس 70بی با قرص گاز و غباری در بر گرفته شده که خودش دارد از قرص پیراستاره‌ایِ بزرگِ سامانه‌ی پی‌دی‌اس 70 می‌مکد.
این پژوهشگران بر این پنداشتند که خطوط میدان مغناطیسی از قرص پیراسیاره‌ایِ این سیاره بیرون زده و به جو آن وارد شده و دارند مواد را به سوی سطح سیاره می‌کشانند.
ژو می‌گوید: «موادی از قرص که در ستون‌هایی به سیاره سرازیر می‌شوند باید باعث پیدایش کانون‌های داغی روی آن شوند.»«دمای این کانون‌های داغ می‌توانند دستکم 10 برابر داغ‌تر از دمای سیاره باشد. ما این کانون‌های داغ را دیدیم که در تصویرهای فرابنفش به شدت می‌درخشیدند.»
یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی آسترونومیکال جورنال منتشر شده است.
برگرفته از اینستاگرام 1star7sky.com