راه ترقی -
آخرین خبر / در یک قطعه فیلم که در فضای مجازی منتشر شده است، اردشیر رستمی، کارشناس برنامه کتاب‌باز، هنگام خواندن شعری که در آن واژه «مرد» وجود دارد، رو به سروش صحت می‌کند و می‌گوید: اصلاً باید همه واژه‌های مرد را از ادبیات فارسی حذف کنیم، به جز آن‌هایی را که واقعاً به فیزیک مرد اشاره دارند و به جای آن فرد بگذاریم! بد نیست آقای رستمی بداند که واژه «مرد» در متون کهن فارسی، به ویژه آثار ادبی، به معنای نوع انسان و فارغ از هر جنسیتی است. واژه «مردم» هم از همین رو ساخته شده است و بسیاری از واژه‌ها و ترکیبات دیگر. این اظهارنظر عجیب، واکنش بسیاری از اهالی ادبیات فارسی، از جمله دکتر اسماعیل امینی، ترانه‌سرا و استاد ادبیات را به دنبال داشت و البته در فضای مجازی هم، نقدهای زیادی را برانگیخت. خوب است قبل از بیان هر مطلبی، درباره صحت و سقم آن بیشتر بیندیشیم.
اولین واکنش ما به هر چیز، ناشی از میزان تطابق آن با باورهای قبلی ماست؛ اگر همسان بود به تایید و تشویق، و اگر اندکی چالش‌گر، به رد و انکار و دشمنی می‌پردازیم.
نمونه‌ٔ این رفتار حتی در پای نظرات همین مطلب نیز قابل مشاهده خواهد بود. باری، سعی داریم در نیت خیر آقای #اردشیر_رستمی تشکیک نکنیم و آن را ناشی از خواسته‌های منطقی زمانه و برآیند اندیشه‌های برابری‌خواهانه بدانیم، امری پسندیده که باید سرمشق همگان باشد، اما در سایه‌ٔ همه‌گیری این تفکر، نحوه‌ٔ رسیدن به آن و ابزاری که به کار می‌رود نباید فراموش شود.
هدف نباید وسیله را توجیه کند و فرهنگ_حذف نباید سکان‌دار این جنبش منطقی باشد.
فرهنگ خطرناکی که با داعیه‌ٔ مبارزه با انحصار و جنسیت‌زدگی کلام و رفتار، به سلاح مرگ‌بار انگ و اتهام به هر آن چه مخالف خود می‌بیند مسلح شده است.
اما جان کلام:
نقد تفکرات منفی و مضر پیشینیان امری است لازم و نیک، اما آیا از بین بردن میراث فرهنگی و هنری و تغییر بنیادین آن، آیندگان را از فواید این میراث بی‌بهره نخواهد ساخت؟
فرض کنید سعدی در عین حال که به گفته‌ٔ استاد شفیعی_کدکنی «افصح المتکلمین» ادب فارسی است، در برخی آثار (از دید بشر امروز) دارای عقاید نژادپرستانه یا زن‌ستیزانه بوده است. در چنین مواردی فرهنگ_حذف به جای نقد این عقاید منفی، اقدام به ممنوعیت، بایکوت و حذف جزیی یا کلی شخص یا آثار او خواهد کرد. این شیوه به سادگی صورت مسئله را پاک کرده و تر و خشک را با هم می‌سوزاند.
به باور ما، حذف گذشته و حال (حالی که مطابق میل ما نیست) به بهانه‌ٔ نیت خیری چون برابری جنسیتی و پاک‌سازی کلامی، چون حد و مرز مشخصی ندارد و کاملاً سلیقه‌ای و در اکثر موارد بدون دانش اولیه برای تغییر اثر انجام می‌شود، نه تنها ره به جایی نخواهد برد، که در موقعیتی آیرونیک، خود تبدیل به یک عمل فاشیستی می‌گردد. جناب رستمی پیشنهاد خوبی مطرح کرده است: استفاده نکردن از مفاهیم منفی گذشتگان و تبدیل آن به مفاهیم پسندیده‌ٔ روز، اما بهتر است از طریق بالا بردن دانش عمومی و سواد کیفی همگان، به جایی برسیم که مخاطب با خواندن بیت «تا مرد سخن نگفته باشد» با خود بگوید: «در این بیت مرد مجاز از انسان است نه صرفا جنس مذکر، اما امروزه می‌توان از کلمات عام‌تری استفاده کرد...»
و اگر می‌تواند خود دست به کار خلق اثری شود مطابق با نیاز زمانه و با رعایت تمام مفاهیمی که بدان باور دارد و اقبال و ماندگاری اثر را به آیندگان واگذار کند.
dorost.nevisi.official/ روزنامه خراسان