راه ترقی- روزنامه ایران شنبه 29 خرداد در گزارشی مهم‌ترین اقدامات دولت های یازدهم و دوازدهم در بخش نفت و گاز را بررسی کرد و نوشت:
اما با وجود تمام این فشارهای خارجی، کاهش درآمدهای ارزی و به تبع آن کاهش
منابع مالی و نبود دسترسی به تکنولوژی‌های روز دنیا، چند دستاورد در تاریخ
صنعت نفت به یادگار ماند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
افزایش برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی
یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در 8 سال اخیر را می‌توان جهش برداشت
گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی دانست. به طوری که در این مدت، میزان برداشت
گاز از میدان پارس جنوبی 2.5 برابر افزایش داشت و به ظرفیت تولید بیش از
700 میلیون متر مکعب در روز رسید. درحالی که در ابتدای دولت یازدهم ظرفیت
برداشت گاز از این میدان مشترک با قطر فقط 280 میلیون متر مکعب در روز بود.
در این دولت، پارس جنوبی افتتاح فاز
12، 15و 16، 17 و 18 و 19، 20 و 21، 22 و 23 و 24 رقم خورد؛ برداشت گاز از
فاز 14 آغاز شد و پالایشگاه فاز 13 نیز علاوه بر پالایشگاه‌های دیگر فازها
به بهره‌برداری رسید. به این ترتیب تولید روزانه ایران از بزرگ‌ترین میدان
مشترک گازی جهان برابر با تولید روزانه قطر شد.
بواسطه همین افزایش تولید از میدان
گازی پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز کشور به یک میلیارد متر مکعب در روز و
ضریب نفوذ گاز در جمعیت شهری و روستایی به بیش از 95 درصد در پایان سال
1399 رسید. این ضریب متشکل از 98 درصد شهری و 82 درصد روستایی است. درحالی
که برای مثال در ابتدای دولت این رقم درروستاها حدود 15 درصد بود.
آخرین فاز این میدان، یعنی فاز 11
نیز، در این دولت تعیین تکلیف و عملیات توسعه آن آغاز شد. به طوری که گفته
می‌شود زمستان امسال به تولید زودهنگام می‌رسد.
جهش تولید بنزین و آغاز صادرات به جای واردات
درحالی ایران تا سال 1392 نیازمند واردات بنزین بود و به سبب تحریم‌ها و
نبود امکان واردات آن، مجبور به توزیع ریفورمیت پتروشیمی‌ها به جای بنزین
بود، اما امروز صادرکننده این سوخت در جهان است و به سبب همین بی‌نیازی از
واردات، حتی دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده، بنزین را
در لیست کالاهای تحریمی نیاورد.
سال 1392 میزان تولید بنزین کشوری
رقمی در حدود 63 میلیون لیتر در روز بود. اما امروز ایران تا 115 میلیون
لیتر در روز ظرفیت تولید بنزین دارد. این اتفاق بواسطه توسعه پالایشگاه
ستاره خلیج فارس افتاد که برجام در تأمین قطعات کلیدی آن نقش بسیار مهمی
داشت. به طوری که گفته می‌شود اگر در دو سال برجام درها به روی ایران باز
نشده بود، شاید این حجم از ظرفیت تولید بنزین ایجاد نمی‌شد و اکنون کشور
مجبور بود که بنزین وارد کند.
ضمن آنکه در ابتدای دولت کیفیت بنزین
مصرفی پایین‌تر از استاندارد یورو 4 بود اما امروز بیش از نیمی از بنزین
تولیدی کشور از استانداردهای یورو 4 و یورو 5 برخوردار است. طی این مدت، در
نفت‌گاز نیز علاوه بر افزایش حجم تولید، ارتقای استانداردهای محیط‌زیستی و
تبعیت از استانداردهای یورو 4 و یورو 5 رقم خورد.
ساخت خط انتقال نفت گوره به جاسک
دولت دوازدهم از سال 1397 تاکنون پروژه‌ای را در دست اقدام دارد که ضمن
تمرکززدایی از پایانه‌های صادراتی و ایجاد مزیت‌های رقابتی برای ایران در
بازار جهانی نفت خام، یک چشم‌انداز جدید در صنعت نفت با ایجاد روحیه
توانمندی در ساخت داخل رقم زد؛ پروژه خط انتقال نفت گوره به جاسک و صادرات
نفت از سواحل شرق تنگه هرمز که بیش از 80 درصد پیشرفت دارد و ضمن ثبت
اولین‌های بسیار در طول اجرای پروژه، تمام آن ایرانی است.
این طرح چندوجهی، قرار است که توسعه و
اشتغال را نیز در طول این 1000 کیلومتر خط لوله و بویژه در پایان خود،
یعنی سواحل مکران ایجاد کند. خط لوله‌ای از جنس سرویس ترش که در اوج
تحریم‌ها، برای نخستین بار با تکیه بر توان داخل ساخته شد و اکنون نفت در
آن جریان یافته است و بزودی به جاسک می‌رسد تا اولین محموله نفتی از این
پایانه صادر شود.
جهش دوم پتروشیمی و رهایی از خام فروشی
طی 8 سال اخیر بسیاری از پروژه‌های پتروشیمی تکمیل شد که برخی از آنها نیز
در همین دولت آغاز شده بود. بواسطه همین طرح‌ها تولیدات پتروشیمی از 40
میلیون تن در سال 1392 به نزدیکی 100 میلیون تن رسیده است و از این افزایش
تولید به‌عنوان جهش دوم پتروشیمی یاد می‌کنند. پتروشیمی در دوران تحریم یکی
از ارزآورترین صنایع کشور بود و به کاهش فشارهای خارجی کمک بزرگی کرد.
ضمن آنکه، گفته می‌شود تا پیش از آغاز
بهره‌برداری از طرح‌های جهش دوم پتروشیمی، این صنعت روزانه معادل 650 هزار
بشکه نفت خام، خوراک دریافت می‌کرد که با تحقق جهش دوم تا پایان سال‌جاری،
این میزان خوراک به 1.4 میلیون بشکه معادل نفت خام می‌رسد و این به معنی
کاهش 750 هزار بشکه‌ای خام‌فروشی است.
در این 8 سال البته اتفاقات مهم
دیگری نیز در صنعت پتروشیمی رخ داد که خود را در جهش سوم پتروشیمی نشان
خواهد داد. تولید محصولات کلیدی، تغییر جهت صنعت از خوراک محور بودن به سمت
بازار محوری و حرکت به سمت پایین دست صنعت و تولید محصولات باارزش‌تر از
جمله این موارد است.
رکوردهایی از میادین مشترک تا افزایش صادرات گاز
اما آنچه گفته شد تنها بخشی از مهم‌ترین اقدامات این 8 سال بود. درحالی که
افزایش 6برابری برداشت نفت از میادین غرب کارون، بهره‌برداری از میدان
مشترک آذر، اجرای پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه، افزایش دو برابری
صادرات گاز و تبدیل عراق به مشتری جدید گازی ایران، ظرفیت‌سازی برای تولید
بیش از 4 میلیون بشکه درروز نفت خام و مواردی از این دست نیز در کارنامه
دولت های یازدهم و دوازدهم در بخش انرژی دیده می‌شود.
باوجود این کارشناسان بر این باورند که
اگر تحریم‌ها و چندصدایی‌های داخلی نبود؛ اکنون ظرفیت تولید نفت، گاز،
پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی کشور بالاتر از ارقام کنونی بود و ایران سهم
بیشتری را از بازارهای جهانی به خود اختصاص می‌داد.