چاپ

راه ترقی - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
«وطن‌امروز» پیش از این طی 2 گزارش جامع با عنوان «حضور در ناتوی شرقی» در تاریخ 28 تیرماه و همچنین «نگاه شرق به ایران» به تاریخ 14 شهریور به بررسی سازمان همکاری شانگهای و ابعاد حضور ایران در این پیمان پرداخته بود که بازخوانی بخشی از آنها خالی از لطف نیست. در بخشی از گزارش «حضور در ناتوی شرقی» می‌خوانیم:
با توجه به اهداف سازمان همکاری شانگهای، پیمان مذکور با مطلوبیت‌های استراتژیک ایران و دکترین نظامی ایران همخوانی دارد، چرا که ایران نیز همواره بر احترام به حق حاکمیت کشورها و تقویت همکاری‌های اقتصادی، استراتژیک و امنیتی تأکید کرده، به مشارکت کشورهای منطقه در گسترش امنیت منطقه‌ای اعتقاد دارد و مخالف سلطه‌ و یکجانبه‌گرایی آمریکا در منطقه است. از زمان تاسیس این سازمان در سال 2001 میلادی، ایران همکاری‌هایش را با این گروه منطقه‌ای که امروز وظایف بین‌المللی نیز بر دوش دارد، در یک روند هم‌افزایی ادامه داده است و بسیاری از کشورهای عضو رسمی سازمان بر این باورند عضویت ایران و افزودن بر شمار اعضای سازمان می‌تواند قدرت منطقه‌ای و جهانی سازمان را بیش از پیش کند. عضویت کامل ایران در این سازمان می‌تواند به معنای تکمیل یک جبهه جدید سیاسی- امنیتی در منطقه باشد و باعث گسترش حوزه‌های فعالیت سازمان شده و تمایل به بقا را در بین اعضا بیشتر کند. در عین حال موقعیت ژئوپلیتیک ایران که حلقه واسط بین آسیای مرکزی و اروپاست باعث شده کشورمان را مورد توجه این سازمان قرار دهد. این امر برای طرفین منافع زیادی دارد؛ به این خاطر که می‌تواند باعث به ‌وجود آمدن و تقویت یک کریدور شرق - غرب در کنار کریدور شمال- جنوب نیز شود. این مساله موقعیت ترانزیتی و درآمد حاصل از آن را برای ایران افزایش خواهد داد. همچنین ایران به دلیل داشتن منابع غنی انرژی و نفت و گاز طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و همکاری بیشتر تهران با سازمان همکاری شانگهای و تقویت نقش ایران در «ابتکار یک کمربند- یک راه» چین به عنوان راه ابریشم نو برای همه طرف‌ها سودمند خواهد بود و امنیت تامین انرژی در زنجیره‌ کشورهای عضو را بیش از پیش تامین خواهد کرد.
همچنین در گزارش «نگاه شرق به ایران» آمده است: اعضای سازمان شانگهای 25 درصد تولید ناخالص ملی دنیا را در اختیار دارند و در آینده‌ نزدیک از 5 قدرت اول اقتصادی اول دنیا 2 کشور عضو این سازمان خواهند بود. همچنین 4 قدرت اتمی دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان عضو این پیمان هستند. افزون بر این موارد، چین و روسیه به عنوان 2 عضو از 5 عضو دائم شورای امنیت ستون‌های اصلی این پیمان هستند. همچنین اعضای این سازمان حدود یک‌سوم خشکی‌های سطح زمین را در اختیار دارند و نزدیک به 42 درصد جمعیت دنیا ساکن کشورهای عضو این سازمان هستند. مجموع این مؤلفه‌ها اهمیت عمق راهبردی این سازمان و حضور در این پیمان تاثیرگذار بر معادلات جهانی برای ایران را نشان می‌دهد، همچنین تحولات بنیادی در غرب آسیا و حضور ایران در منطقه به عنوان یک نیروی ثبات‌ساز در این معادلات، نظر اعضای این پیمان را به کشورمان جلب کرده است. در آخرین مورد، تحولات در افغانستان بار دیگر نگاه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و بازیگران سنتی در افغانستان را به ایران دوخته است. سفر سوبرامانیام جایشانکار و شاه محمود قریشی، وزرای خارجه هند و پاکستان که از اعضای شانگهای محسوب می‌شوند طی هفته‌های گذشته به ایران و مذاکره درباره اوضاع افغانستان گویای نقش تاثیرگذار کشورمان در این کشور و منطقه است. همچنین ایران به دلیل داشتن منابع غنی انرژی (نفت و گاز) طبیعتا یک مهره و وزنه مهم در سازمان همکاری شانگهای خواهد بود و همکاری بیشتر تهران با سازمان همکاری شانگهای و تقویت نقش ایران در «ابتکار یک کمربند- یک راه» چین به عنوان راه ابریشم نو برای همه طرف‌ها واجد اهمیت خواهد بود و امنیت انتقال انرژی در زنجیره‌ کشورهای عضو را بیش از پیش تامین خواهد کرد. چندی قبل نشریه تحلیلی «اویل پرایس» از کشف یک میدان گازی بزرگ در آب‌های ایران در دریای خزر خبر داد. طبق این گزارش میدان گازی «چالوس» قرار است با هدف ایجاد یک قطب جدید گازی در شمال ایران برای تکمیل قطب جنوبی گاز این کشور با محوریت میدان عظیم پارس جنوبی احداث شود. اگر برآوردهای اولیه از ذخایر گاز موجود در میدان چالوس درست باشد، گاز ایران قادر خواهد بود حداقل 20 درصد گاز مورد نیاز اروپا را تأمین کند.
* مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا
در بخش دیگری از این گزارش می‌خوانیم: هدف اصلی و البته نانوشته تشکیل سازمان شانگهای با توجه به ایفای نقش اصلی روسیه و چین در آن، برقراری موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه بود و بر این مبنا توانسته در بسیاری از معادلات منطقه‌ای و جهانی نقش موثری ایفا کند. سازمان همکاری‌ شانگهای را باید از معدود سازمان‌هایی با ماهیت امنیتی و نظامی دانست که «حوزه تمدنی آنگلوساکسون» در آن جایی نداشته است و نکته حائز اهمیت رد درخواست عضویت ایالات متحده آمریکا در سال 2005 برای عضویت در این سازمان از سوی کشورهای عضو به شمار می‌رود.
از نمونه‌های دیگر مقابله این سازمان با آمریکا موضع‌گیری‌های سیاسی شانگهای از جمله درخواست از آمریکا برای تعیین یک جدول زمانی جهت خروج نیروهایش از کشورهای عضو این سازمان در اجلاس سال 2005 سران در شهر آستانه‌ قزاقستان بوده است و در پی رسمی شدن خواست سازمان شانگهای، قرقیزستان نیز خواستار خروج آمریکایی‌ها از «پایگاه هوایی کی2» شد. تاکید بر حفظ و ثبات مرزها و همچنین حاکمیت ملی کشورها نیز از دیگر عناصری است که در مخالفت کامل با سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا درباره اشغال کشورها و همچنین حمایت از هرج و مرج قرار داشته است. سازمان همکاری شانگهای شاید یکی از معدود نهادهای بین‌المللی است که توانمندی مقاومت در مقابل سیاست یکجانبه آمریکا را داراست. نمونه آن درخواست رسمی از آمریکا برای خروج از پایگاه نظامی در منطقه «دره فرغانه» در کشور ازبکستان در سال 2005 است. در مجموع اقداماتی نظیر اجرای رزمایش نظامی ضدتروریسم در میان ارتش‌های کشورهای عضو، موسوم به «ماموریت صلح» در سال 2007 باعث شده در محیط بین‌الملل از این سازمان به عنوان «ناتوی آسیا» یا «ناتوی شرق» یاد شود.