بزرگنمايي:

 راه ترقی- پایان دوره هفتم ریاست جمهوری، ستاد انتخابات ایران با انتشار اطلاعیه ای رسما زمان و مدت ثبت نام از داوطلبان انتخابات هشتمین دوره را اعلام کرد. براساس این اطلاعیه، ثبت نام از نامزدهای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری از 12 اردیبهشت 1380 خورشیدی آغاز و تا پایان وقت اداری 16 اردیبهشت ادامه داشت.

تایید صلاحیت‌ها

شورای نگهبان برای هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از میان 814 داوطلب ثبت نام کننده، 10 نامزد را تایید صلاحیت کرد. این افراد عبارتند بودند از: سید محمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، حسن غفوری فرد، منصور رضوی، شهاب الدین صدر، علی فلاحیان، مصطفی هاشمی طبا و محمود کاشانی.

سید محمد خاتمی

سید محمد خاتمی که تجربه یک دوره ریاست جمهوری داشت در سال 1380 خورشیدی بار دیگر توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شد. وی هنگام ثبت نام در برابر خبرنگاران، اطمینان داد که بر عهد پیشین خود با مردم پابرجاست. وی در زمان صحبت هایش چندین بار به خاطر بغض، سخنانش قطع شد و در پایان هم بیت شعری خواند: «در عاشقی گریز نباشد زِ سوز و ساز/ استاده ام چوشمع، مترسان زِ آتشم». از این بخش از ثبت نامش در تبلیغاتش بسیار استفاده شد و برخی معتقدند نحوه حضور وی در روز ثبت نام تاثیر زیادی بر جلب رای مردم به وی داشت.

غالب ستادهای انتخاباتی خاتمی به حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی که برادرش محمدرضا خاتمی دبیرکلی آن را برعهده داشت، واگذار شد. شعارهایی از جمله «عدم کفایت اختیارات رییس جمهور و تبدیل انتخابات به همه پرسی» توسط هواداران او استفاده می شد.

برنامه های تبلیغاتی ستاد و فعالیت های رسانه ای، کمک زیادی به وی کرد. محسن امین زاده ریاست ستاد انتخاباتی خاتمی را بر عهده داشت. رئیس ستاد انتخاباتی جبهه دوم خرداد در گزارش عملکرد آن، از برپایی 8400 ستاد انتخاباتی، سازماندهی 1600 جلسه سخنرانی، حدود 6000 همایش، انتشار 7 و نیم میلیون پوستر و تراکت خبر داد.

تبلیغات دیگر ستادهای تبلیغاتی خاتمی از جمله شامل توزیع اقلامی همچون هزاران نسخه CD فیلم تبلیغاتی خاتمی با عنوان «اشک نخل» بود. فیلم انتخاباتی خاتمی توسط بهروز افخمی با عنوان «ایستاده ام چو شمع» ساخته و از سیمای جمهوری اسلامی در زمان تبلیغات نامزدها پخش شد.

احمد توکلی

احمد توکلی از مبارزان سیاسی پیش از انقلاب بود که سابقه رییس شهربانی، رییس کمیته انقلاب اسلامی و دادیار و دادستان انقلاب بهشهر، نماینده مجلس وزیر کار و سخنگو را در کارنامه خود داشت. او در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز شرکت کرده بود اما رای نیاورد و بار دیگر شانس خود را در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری امتحان کرد.

توکلی رقیب اصلی خاتمی بود. او نقدهای تند و تیز نسبت به دولت خاتمی داشت و با ارایه نظریه ای با عنوان «جمهوری دوم» و با شعار «دولت پاک برای ملت پاک» وارد رقابت انتخاباتی شد. شعارهای توکلی بیشتر بر محورهای اقتصادی استوار بود و ارکان جمهوری دوم خود را «عقلانیت و عدالت» معرفی می کرد. وی در مصاحبه با روزنامه سیاست روز در بیان علت کاندیداتوری خود گفت: «چون اصلاح اقتصاد همت و جرأت لازم دارد».

برنامه های توکلی «برون رفت از معضلات اقتصادی، راه اندازی تولید، کاهش نابرابری، کاهش و منطقی سازی نقش های دولت و مقابله با فساد و تبعیض» عنوان شد.

علی شمخانی

علی شمخانی متولد 1334 خورشیدی در اهواز است. او پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در تشکیل گروه های مبارز نقش داشت و در جنبش های مردمی حاضر بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز از فعالان سیاسی بوده است و در مسوولیت هایی چون فرمانده نیروی دریای سپاه،  قائم مقام وزیر سپاه، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ریاست کمیته دفاعی- امنیتی شورای عالی امنیت ملی حاضر بوده است.

نامزد دیگر این دوره که توانست پس از توکلی بیشترین آرا را کسب کند، علی شمخانی بود که از درون کابینه خاتمی به رقابت وارد شده بود. شعار وی "دولت اقدام ملی" بود. شمخانی در مصاحبه خود با سیاست روز حرکت در مسیر جبهه دوم خرداد را بیش از آنکه برای توسعه حیات اجتماعی بداند، در جهت پسروی خواند، از سوی دیگر شعار دوم خود را "امنیت و اصلاحات" قرار داد و در کنار آن از پیشبرد اصلاحات در تراکت های تبلیغاتی خود سخن می گفت.

عبدالله جاسبی

جاسبی در دهه 60 خورشیدی به عنوان رییس دانشگاه آزاد انتخاب شد و در ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کرد که توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شد.

عبدالله جاسبی از سال 1361 ریاست دانشگاه آزاد بر عهده داشت. شعار جاسبی "دانایی، توانایی" بود. وی از عملکرد خود در دانشگاه آزاد به عنوان قسمتی از تبلیغات خود استفاده کرد. بسیاری از عوامل ستادهای انتخاباتی وی اساتید و کارمندان دانشگاه آزاد بودند.

محمود کاشانی

محمود کاشانی عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی و رییس گروه داوران ایرانی در دادگاه بین المللی لاهه (سال های 1359 تا 1363 خورشیدی) در بررسی دعاوی ایران نسبت به امریکا بود که پس از اختلاف با دولت وقت از این مسوولیت برکنار و به ایران فراخوانده شد.

کاشانی به عنوان یکی از نامزدهای چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شانس خود را برای این مقام امتحان کرد اما نتوانست رای لازم را به دست آورد و در هشتمین دوره انتخابات بار دیگر به عنوان یکی از نامزدهای ثبت نام کننده تایید صلاحیت شد.

حسن غفوری فرد

حسن غفوری فرد بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مدتی استاد دانشگاه پلی تکنیک و استاندار خراسان بود و در انتخابات میان دوره ای در 1360 خورشیدی مجلس به نمایندگی مردم مشهد انتخاب شد. غفوری فرد در کابینه شهید باهنر و مهدوی کنی وزیر نیرو بود و برای انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری نامزد شد که نتوانست آراء لازم برای این مقام به دست آورد. غفوری فرد در سال 1380 خورشیدی بار دیگر به عنوان یکی از نامزدهای تایید صلاحیت شده پا در میدان رقابت انتخابات گذاشت.

سید منصور رضوی

سید منصور رضوی متولد 1331 خورشیدی و دارای تحصیلات مهندسی راه و ساختمان بود. وی از مبارزان قبل از انقلاب بود که مسوولیت شاخه مهندسین حزب جمهوری اسلامی ایران در زمان دبیر کلی آیت‌الله بهشتی را برعهده داشت و معاون ریاست جمهوری در زمان آیت الله هاشمی رفسنجانی بود و در نخستین دوره شورای اسلامی شهر تهران به عنوان یکی از اعضا انتخاب شد.

رضوی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به عنوان یکی از نامزدهای تایید صلاحیت شده به رقابت برای به دست آوردن این منصب پرداخت.

سید شهاب الدین صدر

سید شهاب الدین صدر متولد 1340 خورشیدی در تهران است. او یکسال بعد از انقلاب اسلامی وارد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران شد. وی در دوران دانشجویی به عضویت انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تهران درآمد و مسوول جهاد دانشگاهی دانشکده پزشکی (64-1359)، عضو شورای مدیریت دانشکده پزشکی (64-1360) و سپس عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.

صدر در 1366 خورشیدی دوره دکتری پزشکی را به پایان رساند و در همین سال معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد و تا 1371 خورشیدی در این منصب باقی ماند. او در 1369 خورشیدی دوره تخصصی فیزیولوژی پزشکی را به پایان رساند و یک سال بعد در دوره چهارم و پنجم به عنوان نماینده تهران انتخاب شد.

صدر نیز یکی از 10 نامزد تایید صلاحیت شده در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که با دیگر رقبا به رقابت پرداخت.

علی فلاحیان

علی فلاحیان متولد 1328 خورشیدی در روستای جلال‌آباد از توابع نجف آباد است. وی عضویت در مجلس خبرگان رهبری و از سال 1368 تا 1376 خورشیدی وزیر اطلاعات بود. فلاحیان در سال 1380 خورشیدی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران نامزد و تایید صلاحیت شد.

سید مصطفی هاشمی طبا

سیدمصطفی هاشمی طبا در 1325  خورشیدی در اصفهان متولد شد. او مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه امیرکبیر دریافت کرد و متخصص سیستم آنالیز از سازمان مدیریت صنعتی کشور است.

هاشمی طبا در دولت های شهید رجایی و آیت الله خامنه ای وزیر صنایع بود و در فاصله سال های 1372 تا 1380 خورشیدی به عنوان معاون رئیس جمهور و در دولت دوم آیت الله هاشمی رفسنجانی و نیز دولت اول سیدمحمد خاتمی ریاست سازمان تربیت بدنی را برعهده داشت.

هاشمی طبا از 1365 تا 1367 و از سال 1375 خورشیدی رییس کمیته ملی المپیک ایران بود که به عنوان نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری از کابینه خاتمی وارد رقابت شد.

نتیجه انتخابات

در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری واجدین شرایط بیش از 42 میلیون تن بودند که در 18 خرداد 1380 خورشیدی حدود 28 میلیون تن آنها در انتخابات شرکت کردند و سید محمد خاتمی برای بار دوم به عنوان رییس جمهور منتخب مردم سکان هدایت کشور را برعهده گرفت. آراء نامزدهای انتخابات به این شرح بود.

1- سید محمد خاتمی با 21 میلیون و 659 هزار و 53 رای

2- احمد توکلی با 4 میلیون و 393 هزار و 544 رای

3- علی شمخانی با 737 هزار و 962 رای

4- عبدالله جاسبی با 260 هزار و 82 رای

5- محمود کاشانی با 235 هزار و 363 رای

6- حسن غفوری فرد با 129 هزار و 222 رای

7- سید منصور رضوی با 114 هزار و 327 رای

8- شهاب الدین صدر با 59 هزار و 646 رای

9- علی فلاحیان با 55 هزار و 176 رای

10- سید مصطفی هاشمی طبا با 28 هزار و 90 رای

تنفیذ حکم

تنفیذ حکم ریاست جمهوری سید محمد خاتمی در 12 مرداد 1380 خورشیدی در حسینیه امام خمینی(ره) توسط آیت الله خامنه ای انجام شد. ایشان در این مراسم بیان داشتند: «رییس جمهور محترم را به یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل توصیه می کنم و قدردانی از ملت و مراقبت از منافع ملی و اولویت دادن به نیاز قشرهای مستضعف و گرامی شمردن ارزش های والای دین و انقلاب را به ایشان متذکّر می گردم. به اعتقاد من، امروز قوی ترین کار این است که به مسایل اقتصادی و مساله معیشت و در رأس همه، مساله اشتغال به جدیت پرداخته شود».