بزرگنمايي:
راه ترقی- آموزش از راه دور در ابتدای شیوع کرونا به عنوان راهبردی میان بُر برای
تداوم کار ویژه های نظام آموزش و حفظ سلامت جامعه به صورت فراگیر در
سراسر جهان اتخاذ شد؛ راهبردی ناگزیر، حداقلی و البته موقتی که در بسیاری
از کشور ها به سرعت چاره‌اندیشی و مدیریت شد. اکنون از 207 کشور جهان، در
107 کشور مدارس حضوری است. 70 کشور شیوه ترکیبی یعنی ترکیبی از آموزش حضوری
و مجازی را پیاده می‌کنند. تنها در 30 کشور از جمله ایران، مدارس تعطیل
هستند و آموزش‌ها کاملا مجازی انجام می شود. این در حالی است که تعطیلی
مدارس، آسیب های روانی و اجتماعی بسیاری بر جا می‌گذارد. بر اساس نگاه
ناظران، این چالش ها برای قشر آسیب پذیرتر جامعه تبعات و پیامدهای بیشتری
به همراه دارد.
کرونا و 210 هزار بازمانده از تحصیل در ایران
وزارت آموزش و پرورش اواخر خردادماه بعد از انتشار آماری مبنی بر ترک
تحصیل حدود 3میلیون دانش‌آموز، این آمار را تکذیب اما اعلام کرد در سال
جاری 210 هزار بازمانده از تحصیل داشتیم. آمار بازماندگان از تحصیل در سال
قبل از آن 146 هزار نفر بوده و این یعنی افزایش 37درصدی دانش‌آموزان
بازمانده از تحصیل. در سطح جهانی پیش‌بینی شده اوضاع کرونایی منجر به ترک
تحصیل 24 میلیون کودک شود.
این مساله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چرا که تنها درصد اندکی
از کوکان بازمانده از تحصیل می‌توانند بعد از بازگشایی مدارس پشت میز و
نیمکت ها برگردند. بخش مهمی از این آسیب ادامه دار بوده و به سختی قابل
است.
چرا دانش‌آموزان از تحصیل بازماندند؟
دلایل مختلفی برای بازماندن از تحصیل را می‌توان شناسایی کرد. بخشی از
جامعه به دلیل شرایط ویژه زندگی و شرایط اقتصادی، قادر به برخورداری از
ابزارهای دریافت آموزش از راه دور نیست. به گفته «سعید کریمی» کارشناس امور
عشایری آمار دقیقی از میزان دسترسی عشایر به اینترنت وجود ندارد اما
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد کمتر از 20 درصد عشایر در مناطق شان به
اینترنت دسترسی دارند. از سوی دیگر بیشتر عشایر برای خرید تبلت و گوشی
هوشمند توان اقتصادی ندارند. ما در کشور 250 هزار خانوار عشایری داریم که
جمعیتی حدود یک میلیون و 200 هزار نفر را شامل می‌شوند.
این تنها مشکلات قشری از جامعه را در برمی‌گیرد. چه بسیار خانواده
های روستانشین و شهرنشینی که قادر به تامین هزینه ابزار های دریافت آموزش
آنلاین نیستند و به ناچار عطای درس‌خواندن فرزندانشان را به لقایش
می‌بخشند.
بخشی ازکودکان هم بخاطر ازدواج از تحصیل بازمانده‌اند. ترکیبی از
دلایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ازدواج بیش از 10 درصدی کودکان را در یک
سال گذشته رقم زده است.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، در سال 99 تعداد 31 هزار و 379 دختر
10 تا 14 ساله ازدواجشان ثبت شده است. قیاس با آمار سال 98 بیانگر رشد 10.5
درصدی ازدواج دختران در این رده سنی است که با وجود حساس‌تر شدن جامعه در
این مقوله در سال اپیدمی و پشت درهای بسته مدارس رخ داده است.
بر اساس اعلام یونیسف (صندوق کودکان سازمان ملل)، تا پایان سال 2021
میلادی، 10 میلیون نفر بر تعداد دختربچه های ازدواج کرده افزوده خواهد شد.
یکی از اصلی‌ترین دلایل کودک‌همسری در سطح جهان فقر است. اپیدمی کرونا اما
علاوه بر گسترش فقر به‌عنوان پیش‌زمینه این آسیب، به طور غیرمستقیم و به
واسطه تعطیلی مدارس این آمار را بالا برده و می‌برد. 13 میلیون ازدواج با
کودک در جهان تا پایان دهه به واسطه تعطیلی مدارس تخمین زده شده است.
زیر پوست تعطیلی مدارس، گسترش پدیده کودکان کار را هم شاهد هستیم؛
کودکانی که درس نمی‌خوانند تا بخشی از بار مشکلات اقتصادی را از دوش
خانواده بردارند.تعطیلی مدارس در دوره کرونا باعث شده تا بعضی کودکان و
نوجوانان بخاطر کسب درآمدهایی ناچیز در آستانه ترک کامل تحصیل قرار گیرند.
به گفته معلمانی که از نزدیک با مسایل دانش‌آموزانشان درگیرند، افزایش فشار
های اقتصادی بر خانواده های محروم به ویژه طی دوره شیوع کرونا موجب گشته
دانش‌آموزان این خانواده‌ها تعطیلی کرونایی را به چشم فرصتی برای کسب
درآمد به حساب آورده و بعضا وارد چرخه کار غیرقانونی کودکان شوند. ادامه
این وضعیت سبب خواهد شد تا شمار بیشتری از دانش‌آموزان وارد سیکل محرومیت
همیشگی از تحصیل شوند.
همچنین بسیاری از خانواده‌ها به دلیل نگرانی در خصوص آموزش غیرحضوری،
در سال گذشته از ثبت نام دانش‌آموزان کلاس اولی خود خودداری کرده‌اند.
به طور مسلم اتمام واکسیناسیون فرهنگیان، افزایش شتاب واکسیناسیون
افراد جامعه، پرداخت سرانه بهداشتی به مدارس، آماده سازی فضا و تجهیزات
واحدهای آموزشی و پرورشی، تدبیراندیشی نحوه برگزاری کلاس ها برای حفظ
سلامت دانش‌آموزان و اجرای کامل پروتکل های بهداشتی باید در دستور کار جدی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش قرار گیرد تا
دانش‌آموزان بیش از این از پیامد های تعطیلی مدارس آسیب نبیند.